WAAROM VOORJAAR EIGENLIJK NIEUWJAAR ZOU MOETEN HETEN

Duizenden jaren lang begon het Nederlandse nieuwe jaar in maart. Het begin van de lente, het seizoen van nieuw leven. Totdat Julius Caesar daar een stokje voor stak. Hij wilde een universele kalender die gebaseerd op het zonnejaar (de tijd die de zon nodig heeft om een rondje om de aarde te maken) die begon in januari – de maand van Janus, de Romeinse god van deuren en poorten, een mooi symbool voor de overgang van het oude naar het nieuwe jaar, vond hij. Hier kwam later de Gregoriaanse kalender voor in de plaats, die iets accurater is, maar nieuwjaarsdag bleef op 1 januari staan.

Maar als we naar ons lichaam luisteren, is dat een hele gekke datum. Het is de donkerste, natste periode van het jaar, waarin iedereen moe is en het liefst in een holletje weg zou kruipen. Geen tijd waarin je energie hebt voor nieuwe plannen, voornemens en levenslust.

Dat we elkaar op 1 april voor de gek houden, zou nog een overblijfsel zijn uit de periode voor de Gregoriaanse kalender, omdat in veel Europese landen de start van het nieuwe jaar op 1 april werd gevierd – een ‘fools day’ waarin mensen altijd een beetje in verwarring verkeren omdat ze nog moeten wennen aan het nieuwe jaar.

Zo’n fools day in april is zo gek nog niet. Met de komst van de lente neemt de hoeveelheid daglicht toe, waardoor je je vrolijker en energieker voelt. Andersom kennen we in de winter natuurlijk de winterdepressie, wat geen verzinsel is, maar een aandoening waar in donkere landen als Nederland veel mensen in meer of mindere mate last van hebben. Natuurlijk is het in die periode extra moeilijk om jezelf vol goede moed naar de sportschool te slepen, wat vroeger op te staan of door de regen bij je vrienden of familie op visite te gaan.

Nee dan de lente: juist het contrast tussen de eerste lange, zonnige dagen en de grijze miezer van de winter maakt dat bijna iedereen zich lichter voelt. De ontluikende bloemen en knoppen herinneren ons eraan dat na een donkere periode altijd weer vernieuwing aanbreekt.

In de lente en zomer slapen we minder dan in de herfst en winter, en komen we makkelijker ons bed uit. Toch hebben we overdag meer energie en motivatie om actief bezig te zijn. Je hoeft niet bang te zijn dat je daardoor direct een slaaptekort oploopt, omdat we in de winter juist extra veel slaap nodig hebben. De lente en zomer zou je kunnen zien als onze ‘natuurlijke’ stand. In deze periode hebben we dus niet alleen meer energie, maar ook meer tijd om te besteden aan het proberen van nieuwe dingen of volhouden van voornemens.

Of: om het hele huis aan kant te krijgen. Hoewel de voorjaarsschoonmaak inmiddels in onbruik is geraakt, was het decennialang heel normaal om aan het einde van de winterperiode het hele huis binnenstebuiten te keren. Kamer voor kamer werd het hele huis van top tot teen geschrobd. Wat niet meer werd gebruikt, werd verkocht of weggedaan.

Een belangrijke aanjager van de voorjaarsschoonmaak was het gebruik van kolenkachels en het gebrek aan stofzuigers: in de winter bouwde er een heleboel roet en stof op, maar kon je niet wekelijks de ramen vol open gooien. ‘Even’ stofzuigen was er niet bij. Maar ook zonder die kolenkachels en mét stofzuigers blijft de lente een heel goed moment om het hele huis onder handen te nemen. Je hebt er nu immers de energie voor, en één keer goed ordenen en schoonmaken bespaart op de lange termijn alleen maar tijd.

Belangrijker is het gevoel van een frisse start, dat we met ons 1 januari-nieuwjaar en het gebrek aan de voorjaarsschoonmaak dreigen te verliezen. En dat is ongelofelijk zonde, want juist in een land als Nederland is het heel verstandig om het zonnetje in te zetten als het een keer schijnt. Nu helpt de sociale druk van de goede voornemens heel goed om mensen te motiveren om veranderingen door te voeren, maar zwemmen we met de timing van die voornemens eigenlijk tegen de stroom in.

Een veel beter idee is dan ook om die goede voornemens voortaan aan het begin van de lente te maken. Als iedereen meedoet, hebben we én het weer, én de groepsdruk die ons een handje helpt. Dus: wie sluit zich aan?