TOT TIEN TELLEN: HELPT MINDFULNESS BIJ HET VERMINDEREN VAN STRESS EN OVERGANGSKLACHTEN?

Mindfulness: de een zweert erbij, de ander vindt het zweverige onzin. Maar wat is het nu precies, en wat zegt de wetenschap? En kan mindfulness helpen bij klachten die bij de menopauze horen?

Het idee van mindfulness is dat je een moment neemt om even in het ‘hier en nu’ te zijn. Door je aandacht te richten op wat er in en om je heen gebeurt, zoals wat je voelt, ziet, ruikt, hoort of denkt, kom je los van de automatische piloot. Het is daarbij de bedoeling dat je niet oordeelt over wat je voelt of denkt, maar dat je het registreert en weer van je af laat glijden. Sommige mensen vergelijken het met het installeren van een ‘ventieltje’ in je hoofd, waardoor je opgebouwde druk en spanning een beetje kunt laten ontsnappen.

Mindfulness komt voort uit het boeddhisme en hindoeïsme, maar is nu ook onderdeel van de moderne psychologie geworden. Het idee is dat mindfulness onder meer stress, depressie of angst kan verminderen, en er is inmiddels veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de werking ervan. Zo hebben onderzoekers van de Universiteit van Cambridge aangetoond dat mindfulness-cursussen écht helpen om stress, depressie of angst te verminderen. Wel worden de sterkste effecten gevonden bij kwalitatieve cursussen, die in groepsverband worden uitgevoerd en met goed uitgedachte programma’s, waardoor mensen ze ook echt blijven volgen. Bij minder kwalitatieve cursussen, zoals mindfulness-apps, is nog niet veel bewijs gevonden voor de effectiviteit.

Omdat mindfulness, mits goed uitgevoerd, kan helpen om stress en angst te verminderen is er de laatste tijd ook steeds meer aandacht voor de effectiviteit van zo’n techniek voor mensen die in de overgang zijn. Zo biedt de overheid een mindfulnesstraining aan voor (werkende) vrouwen met overgangsklachten. Volgens onderzoek van CNV vindt 60 procent van de vrouwen de combinatie werk en overgang zwaar, en krijgt maar liefst 1 op de 10 vrouwen hierdoor een burn-out.

Mindfulness kan volgens de overheid helpen om je stemming, slaap en concentratie te verbeteren. Ook helpt het bij het verbeteren van je stressbestendigheid en het reguleren van je emoties. Gynaecoloog Catheleine van Driel deed onderzoek naar de effectiviteit van mindfulness bij vrouwen die beide eierstokken hebben laten verwijderen, en hierdoor direct in de overgang belandden. Volgens Van Driel helpt mindfulness zowel op de korte als lange termijn bij het verbeteren van de levenskwaliteit van mensen met overgangsklachten – in het bijzonder bij vrouwen die vanwege een verhoogd risico op kanker niet in aanmerking komen voor hormoontherapie om de klachten te verminderen. |

‘Er zijn twee manieren om je levenskwaliteit te verbeteren als je last hebt van overgangsklachten’, zegt Van Driel. ‘In de eerste plaats kun je focussen op het verminderen van het aantal symptomen. Daarnaast kun je strategieën leren om met je symptomen om te gaan. Opvliegers kunnen stress veroorzaken, waardoor mensen weer slechter tegen opvliegers bestand zijn. Door te leren hoe je stress vermindert, kun je opvliegers weer beter verdragen.’ Extra hoopgevend is dat de resultaten van mindfulness een jaar na het eerste onderzoek nog steeds aantoonbaar positief waren. Voor het verbeteren van het verlies van libido, vaginale droogheid of andere seksueel gerelateerde problemen heeft Van Driel helaas nog geen verbetering aan mindfulness kunnen toeschrijven, maar ze hoopt dat er in de toekomst meer onderzoek wordt gedaan om hier toepassingen voor te vinden.

Wie kampt met zware opvliegers, stress, angst of andere klachten in de overgang kan dus baat hebben bij mindfulness. Al is het maar omdat voor veel fysieke en mentale klachten helaas nog geen waterdichte methoden zijn gevonden om ze helemaal uit te bannen. Beter leren omgaan met deze klachten, hoe frustrerend ook, is in sommige gevallen de beste manier om het leven wat draaglijker te maken. En daarbij is mindfulness dus een veelbelovende methode.