TOT DE DOOD ONS SCHEIDT? OP LATERE LEEFTIJD UIT ELKAAR

De gemiddelde leeftijd bij scheidingen neemt al decennialang toe in Nederland. In 1950 waren vrouwen die scheidden gemiddeld 36 jaar en mannen rond de 38 jaar. In 2023 is dit bij vrouwen gemiddeld 45 en bij mannen 48, berekende het CBS. Dit is niet gek: Nederlanders trouwen ook steeds later. Het aantal vijftigplussers dat scheidt is de afgelopen twintig jaar bijna verdubbeld. Maar wat betekent het voor mensen om pas op late leeftijd uit elkaar te gaan?

Eerst wat feiten op een rij. Rond het millennium lag het aantal echtscheidingen in Nederland het hoogst; in 2001 werden meer dan 38 duizend huwelijken ontbonden. Vanaf 2014 neemt dit sterk af, in 2023 waren het er ruim 24 duizend. Volgens het CBS heeft deze afname deels te maken met de leeftijd waarop mensen trouwen: nu mensen steeds later trouwen (en daarvoor vaak al langer samenleven) gaan ze minder vaak uit elkaar. Jong afgesloten huwelijken eindigen nu eenmaal vaker in een breuk.

Maar er speelt nog iets: vrouwen zijn steeds vaker financieel zelfstandig. Hoewel stellen nog vaak bij elkaar blijven voor de kinderen, hebben vrouwen meer dan vroeger de mogelijkheid zich los te maken uit hun huwelijk zodra de kroost uit huis is. 

Volgens relatietherapeut Wills Langedijk nemen in heterorelaties vrouwen vaker het voortouw om te scheiden. Een gebrek aan wezenlijk contact is volgens haar een van de meest genoemde argumenten: ‘We praten al jaren niet meer, ik voel me zo alleen.’ De vijftigplussers van nu vinden dat ze recht hebben op individueel geluk, en willen hun laatste levensfase zinvol inrichten. 

Niels van Koevorden maakte in 2020 de documentaire Tot de dood ons scheidt over stellen die op latere leeftijd uit elkaar gaan. Mat en Marga bijvoorbeeld, die er na 42 jaar huwelijk een punt achter zetten. Het viel hem op dat de stellen dankzij de interviews die met ze werden afgenomen voor het eerst weer naar elkaar luisterden. Bij Gerda en Bennie, die na 37 jaar scheidden, nam Gerda het initiatief. Nadat hun zoon een auto-ongeluk kreeg voelde Gerda zich door Bennie in de steek gelaten, die – zo geeft hij zelf ook toe – in zijn werk vluchtte. 

Bij de aftiteling is te zien hoe Gerda worstelt met financiën en haar gezondheid, terwijl Bennie breed lachend met collega’s wordt gefotografeerd. De nieuwe start waar ze zich zo op verheugde, lijkt haar niet te brengen waar ze op hoopte. Relatietherapeut Aart Vrolijk vindt het verbazingwekkend dat er nog steeds veel (jonge) stellen zijn bij wie de vrouw na een scheiding financieel gezien niet meer op eigen benen kan staan omdat ze een stap terug heeft gedaan. Zo kúnnen sommige vrouwen niet eens weg als ze dat willen. 

En dat terwijl de overgang voor sommige vrouwen zo’n sterke verandering teweeg brengt dat ze alles in hun leven opnieuw overwegen: werk, vrienden, maar ook hun relatie. Als de partner niet kan of wil meebewegen, nemen zij soms de beslissing om alleen verder te gaan. Nog één kans om te dansen, verliefd te worden. 

Mocht dat gebeuren, dan raadt relatietherapeut Lies van Dalen deze vrouwen aan om heel goed na te denken of ze met een nieuwe liefde opnieuw willen samenwonen. ‘Mannen zijn minder graag alleen, hebben iemand nodig die voor ze zorgt. Maar vrouwen hebben vaak een heel prettig leven voor zichzelf gecreëerd. 'Die moeten goed nadenken of ze dat willen opgeven.’