Ooit gehoord van de term Meno-divorce? Steeds meer stellen gaan uit elkaar in de jaren dat de overgang speelt. Zelfs zoveel dat er nu dus een naam voor in het leven is geroepen. En het zijn vaak de vrouwen die het initiatief nemen. Wat gebeurt er precies dat vrouwen er juist in deze tijd ervoor kiezen om alleen verder te gaan?
De perimenopauze - de lange aanloop naar de menopauze - schudt veel vrouwen wakker. Niet per sé omdat ze dat zelf zo graag willen, maar omdat hun lijf, energie en emoties sterk veranderen en simpelweg niet meer te negeren zijn. Vragen die lang onder de oppervlakte bleven, komen plotseling boven en zijn bovendien heel urgent: Wat wil ik zelf nog uit dit leven halen? Waarom doe ik wat ik doe, dag in dag uit en jaar in jaar uit? Wie ben ik los van al die rollen die ik jarenlang vervulde?
De overgang, een levensfase die relaties onder druk zet
Allemaal vragen die passen bij deze periode in je leven. Het is toch de tweede helft die je ingaat. Een fase waarin veel vrouwen het zat zijn om te zorgen, zich aan te passen of stil te blijven. En precies dát verklaart waarom overgang en scheiding vaak samenkomen: beide breken patronen open en dwingen je om de toekomst opnieuw vorm te geven. Uit een groot Brits onderzoek blijkt dat maar liefst 70% van de vrouwen de overgang ziet als een belangrijke factor bij het einde van hun relatie. Nog eens 67% gaf aan dat overgangsklachten - van vermoeidheid tot prikkelbaarheid - vaker tot ruzies leidden, in sommige gevallen zelfs tot huiselijk geweld. In Nederland ligt de gemiddelde leeftijd waarop vrouwen scheiden op 44,6 jaar: precies de fase waarin veel vrouwen de eerste overgangssymptomen ervaren. De overgang is dus niet alleen een lichamelijke verandering, maar ook een levensfase die relaties zwaar onder druk zet.
Geen gelijkwaardigheid meer
Tijdens de overgang worden patronen die jarenlang onzichtbaar leken ineens pijnlijk duidelijk. Wie draagt de zorg? Wie houdt de boel draaiende? Veel vrouwen realiseren zich dat zij de motor zijn achter huishouden, kinderen en sociale planning; terwijl hun partner vaak als ‘het hoofd van het gezin’ wordt gezien. Met minder energie en meer klachten wordt het onmogelijk om dit alles nog vanzelfsprekend te dragen. Dat leidt tot irritatie, maar soms ook tot momenten van helderheid: zo wil ik het niet meer. Voor sommigen is dat de aanleiding om te vertrekken uit een relatie die niet meer gelijkwaardig voelt. Voor anderen betekent het dat ze in hun relatie willen werken aan meer begrip en gelijkwaardigheid. Uit onderzoek blijkt ook dat de de amygdala - het deel van de hersenen dat emoties verwerkt - na de menopauze anders reageert. Daardoor ervaren veel vrouwen juist méér emotionele rust en helderheid.
Scheiden is geen schande
Sommige vrouwen krijgen het besef dat het tijd is voor een nieuw hoofdstuk. Dat kan betekenen dat je alleen verdergaat. En dat is absoluut geen schande. Toch wordt er nog te vaak alleen maar negatief over scheiden gedacht. Als een bewijs dat het niet is gelukt, dat je hebt gefaald. Maar je kunt er ook anders naar kijken. Misschien heb je samen jarenlang een goed leven opgebouwd, kinderen grootgebracht, reizen gemaakt, of een thuis gedeeld. Dat verdwijnt niet omdat de relatie eindigt. Je kunt erkennen wat waardevol was, en tegelijk ruimte maken voor wat nu bij je past. Ook als er nog kinderen thuis wonen, kan er een open gesprek ontstaan over verandering en nieuwe vormen van samenleven. Een relatie hoeft niet per se een leven lang te duren, ook al denken veel mensen dat nog steeds. Je kunt ook zonder strijd uit elkaar gaan: de voorbije jaren zien als iets moois, en de toekomst omarmen als een kans op nieuwe ervaringen en groei. Het leven is altijd aan verandering onderhevig, niets blijft hetzelfde.
Toch samen verder?
Voor anderen voelt het niet als een einde, maar wel als een intens moeilijke fase. Hormonale schommelingen maken dat je je kapot ergert aan degene met wie je al zo lang samenleeft. Dat is voor beiden niet makkelijk. Als het niet als een definitief einde voelt, zijn er mogelijkheden om samen verder te gaan. Je kunt ook samen met het leven mee veranderen. Relatietherapie kan helpen om patronen te doorbreken, en ook hormoontherapie kan een groot verschil maken. Er zijn tegenwoordig talloze varianten en doseringen beschikbaar. Dit kan ook helpen om je seksleven weer nieuw leven in te blazen. Bespreek dit met je gynaecoloog of maak een afspraak bij een overgangspoli om te kijken welke behandeling bij jou past. Maar, het belangrijkste blijft een partner die bereid is te begrijpen dat je door een zware periode gaat en zich samen met jou wil inzetten voor een nieuwe vorm van jullie relatie.
De overgang als reset
Wat al deze ervaringen bindt, is dat de overgang fungeert als een reset. De hormonale veranderingen nemen stukje bij beetje de drang weg om altijd maar te zorgen en te pleasen. Wat overblijft, is een rauwe eerlijkheid: wie ben ik, los van wat ik voor anderen doe? Soms leidt dat tot een scheiding, soms tot een heruitvinding van de relatie. In beide gevallen geldt: de overgang kan confronterend zijn, maar ook bevrijdend.
Scheve verhoudingen
Waarom wordt deze link nu pas écht gelegd? Heel simpel, er is nog steeds te weinig aandacht voor de overgang - en mogelijke consequenties ervan - in onze maatschappij. Wereldwijd is onderwijs over de menopauze in medische curricula nog altijd onderbelicht. Om even te vergelijken: er bestaan meer dan vijf keer zoveel wetenschappelijke studies naar erectiestoornissen als naar premenstrueel syndroom; een duidelijk teken van scheve medische aandacht. Nog steeds werk aan de winkel dus! De overgang raakt namelijk aan álle aspecten van het leven. Het is niet van vrouwen alleen. Laten we met elkaar blijven werken aan meer aandacht, meer begrip en meer kennis!
