HORMOONTHERAPIE: WAT JE MOET WETEN OVER DE COMEBACK VAN HRT

Na jaren in het verdomhoekje te hebben gezeten, maakt hormoontherapie een (voorzichtige) comeback in Nederland. En dat is goed nieuws, want het kan een heel goede manier zijn om de symptomen van de menopauze meer beheersbaar te maken – uiteraard in overleg met een arts. Maar hoe zit het precies met die hormoontherapie? Wat is het verschil tussen HST en HRT, en tussen bio-identieke en synthetische hormonen? En waarom wilden veel artsen er lange tijd niet aan?

In de overgang maakt het lichaam steeds minder vrouwelijk hormoon aan – vooral oestrogeen en progesteron. Die daling van de hormoonspiegel, die vaak gepaard gaat met flinke schommelingen, kan voor veel narigheid zorgen. Opvliegers en nachtelijk zweten, bijvoorbeeld. Of slapeloosheid, stemmingswisselingen en depressieve klachten. Vaginale droogheid, urinewegproblemen, broze botten, hart- en vaatziekten.

Door de afname van vrouwelijk hormoon te compenseren met hormoontherapie, waarbij je hormonen binnenkrijgt via tabletten, pleisters, sprays, zetpillen of crèmes, is de ernst van bovenstaande klachten bij veel mensen behoorlijk af te zwakken. Het helpt vrouwen niet alleen om op een comfortabelere manier de overgang te doorstaan, maar recent onderzoek laat zien dat ook ná de menopauze het slikken van hormonen kan helpen om het lichaam fit te houden. Daar zijn wel kanttekeningen bij te plaatsen, want het is niet voor iedere vrouw geschikt, dus voor je zoiets overweegt moet je het altijd met je arts bespreken.


Het verschil tussen HST en HRT, en bio-identhieke en synthetische hormonen

Hormoon Substitutie Therapie (HST) en Hormone Replacement Therapy (HRT) worden vaak door elkaar gebruikt; HST is de Nederlandse term, HRT de internationale benaming. Bij beide behandelingen staat centraal dat mensen hormonen toegediend krijgen om de symptomen van de menopauze te verlichten.

Wel is er een verschil tussen de soort hormonen die mensen krijgen toegediend. Synthetische hormonen worden in laboratoria gemaakt en hebben een structuur die niet overeenkomt met de hormonen die wij in ons eigen lichaam hebben. Bio-identieke hormonen hebben dat wel, deze worden dan ook niet in het laboratorium gemaakt, maar gewonnen uit plantaardige bronnen – overigens worden ze vervolgens wel in het lab bewerkt, om de menselijke hormonen na te bootsen. Bio-identieke hormonen worden door onderzoek meestal als de meest geschikte variant aangewezen, omdat ze minder kans op bijwerkingen opleveren. Maar wat het meest geschikt is per individueel geval, kan het beste door een arts worden bepaald.


Waarom was hormoontherapie lange tijd taboe?

De Amerikaanse National Institutes of Health (NIH) startte in de jaren ‘90 onder de noemer The Women’s Health Initiative (WIH) een aantal klinische studies naar gezondheidsproblemen onder postmenopauzale vrouwen. In 2002 publiceerde de WIH een spraakmakende studie, die liet zien dat vrouwen die werden behandeld met hormoontherapie een verhoogd risico hadden op borstkanker, hart- en vaatziekten, bloedstolsels en beroertes.

Dit leidde tot wereldwijde ophef en een daling van het aantal voorgeschreven hormoontherapieën, ook in Nederland. Hier schreef men de hormonen lange tijd alleen nog voor als iemand écht hele ernstige klachten had, en ook minder lang.

Later kwam er veel kritiek op de studie, onder meer omdat de onderzochte vrouwen gemiddeld 63 waren, terwijl HRT meestal wordt voorgeschreven aan vrouwen die in de overgang zijn (rond de 50). De negatieve effecten golden vooral voor vrouwen die laat begonnen met HRT, terwijl bij vrouwen onder de 60 de risico’s opwegen tegen de voordelen.


Meer nuance

Door de opkomst van bio-identieke hormonen, die qua structuur hetzelfde zijn als de hormonen in het lichaam, is het vertrouwen in HRT weer toegenomen. De risico’s van deze hormonen zijn doorgaans kleiner dan die van synthetische hormonen. Dat wil niet zeggen dat ze risicovrij zijn: het gebruik van deze hormonen kan de kans op borstkanker ietsje vergroten, net als de kans op bloedstollingen of een hersenbloeding.

Mensen die een vergroot risico hebben op stollingen krijgen meestal het advies om HRT via pleisters, sprays of een crème in te nemen; het is veiliger om oestrogeen in te nemen als het via je huid wordt geabsorbeerd.

Maar voor veruit de meeste vrouwen wegen de voordelen van hormoontherapie sterk op tegen de nadelen. Zeker als je vervroegd in de overgang komt, kan het innemen van hormonen ervoor zorgen dat je botmassa minder snel afneemt, wat enorm van belang is voor een lichaam dat lang fit en sterk blijft. Maar ook het verlichten van symptomen zoals opvliegers, slapeloosheid, vaginale droogheid, stemmingswisselingen en depressieve klachten zijn hele goede redenen om bij je arts te informeren naar hormoontherapie – want het idee van kiezen op elkaar en de boel maar ondergaan, dát is echt niet meer van deze tijd.